| |
|
|
10. W świecie polityki
Ks. Bernard Łosiński na tle swojej epoki i środowiska
Opis politycznej działalności ks. B.Łosińskiego poprzedzam bardzo istotnym zastrzeżeniem. Nie zamierzam, mianowicie, oceniać słuszności ani jego politycznych wyborów, ani samego faktu głębokiego angażowania się osoby duchownej w gry polityczne. Chcę uniknąć wszystkiego, co można by określić mianem filozofii politycznej, tzn. moralnych, normatywnych czy metafizycznych aspektów polityki. Ograniczę się więc wyłącznie do przedstawienia faktów historycznych.
Faktem zaś jest, że ks. B.Łosiński był osobowością polityczną, głęboko zaangażowaną w tę dziedzinę życia. Już w 1913 r. wszedł w skład tajnej Ligi Narodowej, organizacji politycznej powstałej w 1893 r. w wyniku rozłamu, do jakiego doszło w Lidze Polskiej za sprawą Romana Dmowskiego i Zygmunta Balickiego. Liga Narodowa za cel stawiała sobie uświadomienie narodowe inteligencji i mas ludowych, wpojenie im poczucia jedności narodowej. Służyć temu miały wydawnictwa propagandowe, odczyty i prasa („Przegląd Wszechpolski”, „Polak”) oraz akcja zakładania organizacji politycznych, kulturalno–oświatowych i społecznych, organizowanie oświaty, wpływanie na młodzież szkolną i akademicką. Z czasem Liga Narodowa przyjęła charakter nacjonalistyczny i zwalczała rewolucyjny ruch robotniczy.
Po zakończeniu I wojny światowej i wybuchu niemieckiej rewolucji listopadowej (1918–1919) ks. B. Łosiński włączył się w nurt aktywizującego się wówczas polskiego ruchu narodowego, wiążąc się przejściowo z utworzonym przez Józefa Czyżewskiego ugrupowaniem regionalnym pod nazwą Polskie Stronnictwo Ludowe – Pomorze. W marcu 1920 r. wojewoda pomorski, S.Łaszewski, powołał go na członka Tymczasowej Rady Powiatowej w Kartuzach. Odtąd był on czynnym członkiem sejmików i wydziałów tego powiatu. Jednak w pierwszych latach niepodległości nie rozwijał szerszej działalności politycznej, koncentrując się bardziej na prowadzeniu prac w Sierakowicach i najbliższej okolicy. Należał przecież do wspomnianego PSL – Pomorze. Z listy tego stronnictwa został jako jedyny posłem na Sejm Ustawodawczy Rzeczpospolitej Polskiej w wyniku wyborów uzupełniających, przeprowadzonych na Pomorzu 2 maja 1920 r. Po tych wyborach opuścił jednak szeregi PSL – Pomorze, które okazało się – jak pisze R.Wapiński – efemerydą i w 1921 r. definitywnie zakończyło swe istnienie.
Ks. Łosiński – zgodnie ze swoimi poglądami – związał się z endeckim Związkiem Ludowo–Narodowym (ZLN), partią polityczną utworzoną w 1919 r., a której główną zasadą ideową był skrajny nacjonalizm. Wśród jej postulatów programowych szczególny nacisk kładziono na nadanie państwu charakteru narodowego i usunięciu mniejszości narodowych, zwłaszcza Żydów, z podstawowych dziedzin życia państwa. Stąd propagowanie zasady numerus clausus (liczba ograniczona) w odniesieniu do młodzieży żydowskiej, zamierzającej podjąć studia, w sprawie udziału Żydów w działalności gospodarczej, ograniczenia ich praw obywatelskich, przeprowadzeniu reform społecznych (np. reformy rolnej) itp. ZLN postulował uprzywilejowanie Kościoła katolickiego, a w polityce zagranicznej zajmował wrogie stanowisko wobec Niemiec oraz domagał się włączenia do państwa polskiego Zachodniej Ukrainy, Zachodniej Białorusi i Wileńszczyzny. Roman Dmowski i inni liderzy Związku Ludowo–Narodowego zdecydowanie popierali założenia programowe głośnej ostatnio organizacji Młodzież Wszechpolska, założonej w marcu 1922 r. ZLN zajmował przodujące miejsce wśród ugrupowań parlamentarnych i dążył do zdobycia władzy. Plany te ostatecznie przekreślił przewrót majowy J.Piłsudskiego w 1926 r. To była porażka ZLN.
Po zamachu majowym ks. B.Łosiński aktywniej włączył się w poczynania endecji na Pomorzu. Wstąpił do Stronnictwa Narodowego, utworzonego w 1928 r. z przekształcenia ZLN. Postulowało ono utworzenie katolickiego państwa narodu polskiego z ustrojem bliskim totalitaryzmowi, skrajny antysemityzm, nietolerancję wobec mniejszości narodowych oraz zwalczanie ugrupowań centrowych i lewicowych. Ks. B.Łosiński stał się jedną z głównych postaci tego ugrupowania. Wziął aktywny udział w kampanii politycznej, poprzedzającej wybory do Sejmu i Senatu w 1928 r., a w 1930 został wybrany na posła z listy Stronnictwa Narodowego. W latach 30–tych należał do grona najbardziej bojowych działaczy endeckich na Pomorzu. Był jednym z wyróżniających się w walce z wpływami pomajowego, sanacyjnego obozu rządzącego zwolenników Piłsudskiego. Swoje bezkompromisowe w tym względzie stanowisko wyrażał w artykułach publikowanych na łamach „Słowa Pomorskiego”, opowiadając się w nich jednoznacznie jako przeciwnik sanacji.
Związki sierakowickiego proboszcza z polityką były dość silne i ideologicznie klarowne, zarówno w czasie zaborów, jak i po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, a szczególnie po zamachu majowym Piłsudskiego w 1926 r. Abstrahując od problemu słuszności jego poglądów, można stwierdzić, że do niego w całej pełni odnosi się, nie dla wszystkich oczywiste określenie Arystotelesa, że człowiek jest z natury zwierzęciem politycznym, a polityka jest nieuchronnym elementem jego życia.
c.d.n.
H. Radomski
 Wersja do druku
 Wyślij znajomemu |
|
|
 |