| |
|
|
Wywiad z ks. dr kanonikiem Wiesławem Mazurowskim oficjałem Sądu Biskupiego w Pelplinie
Korzystając z pobytu ks.dr. Wiesława Mazurowskiego w Sierakowicach mam okazję zadać kilka pytań o informacje, które na pewno okażą się interesujące dla czytelników „Wiadomości Sierakowickich”.
Ks. dr. kanonik Wiesław Mazurowski jest oficjałem Sądu Biskupiego w Pelplinie. Ks. Kanonik jest także postulatorem procesu beatyfikacyjnego m.in. męczennika ks. kanonika Bernarda Łosińskiego. My, parafianie parafii św. Marcina w Sierakowicach, mieliśmy przyjemność poznać ks. Kanonika już w ubiegłym roku, gdy w jedną z niedziel przedstawił procedurę procesu beatyfikacyjnego ks. kan. B. Łosińskiego oraz stopień zaawansowania tego procesu.
Studia ks.dr.W. Mazurowskiego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Świętego Krzyża w Rzymie zaowocowały doktoratem z prawa kanonicznego.
Obecny pobyt ks. dr. W.Mazurowskiego w Sierakowicach związany był z rekolekcjami wielkopostnymi dla młodzieży Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych. Nauki rekolekcyjne głęboko zapadły w serca i umysły słuchaczy.
Księże kanoniku - czym zajmuje się Sąd Biskupi?
Sąd Biskupi zajmuje się w głównej mierze rozpatrywaniem spraw o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Należy zaznaczyć, że w Kościele katolickim nie ma rozwodów. Jest tylko stwierdzenie, że dane małżeństwo zostało nieważnie zawarte. Jest to proces sądowy. I tak jak w każdym sądzie wnikliwie bada się przedmiot procesu. Czyli powołuje się świadków, przesłuchuje strony, bada dokumenty i opinie biegłych. Na koniec wydaje się wyrok.
Jakie są podstawy prawne aby stwierdzić nieważność małżeństwa?
Są trzy główne powody do uzyskania stwierdzenia nieważności małżeństwa. Po pierwsze – istnienie przeszkody do ważnego zawarcia małżeństwa; po drugie – wady zgody kanonicznej do zawarcia małżeństwa; po trzecie - brak formy kanonicznej.
Jakie mogą być ważne przeszkody do zawarcia małżeństwa?
Prawo Kanoniczne Kościoła wymienia 12 przeszkód do ważnego zawarcia związku małżeńskiego. Nie będę w tym miejscu przywoływać wszystkich. Wspomnę o przeszkodzie wieku – kto nie osiągnął wieku 18 lat nie może ważnie zawrzeć związku małżeńskiego; dalej przeszkoda węzła małżeńskiego – nie można dopuścić do zawarcia związku małżeńskiego tych, którzy związani są już wcześniej zawartym węzłem małżeńskim; dalej przeszkoda święceń, ślubu czystości, powinowactwa i pokrewieństwa. Zgodnie z tą ostatnią nieważnie zawierają małżeństwo osoby spokrewnione ze sobą w każdym stopniu w linii prostej oraz w linii bocznej do czwartego stopnia włącznie.
Co to znaczy brak formy kanonicznej i zgody kanonicznej?
Forma kanoniczna zachowana jest wówczas, gdy kapłan jako kompetentny świadek urzędowy w obecności dwóch zwykłych świadków pyta się strony czy chcą wstąpić w związek małżeński i zgodę stron w imieniu Kościoła przyjmuje. Proszę zwrócić uwagę, świadek urzędowy pyta się stron, jego asystencja bierna jest niewystarczająca. Świadkiem urzędowym – bez zagłębiania się w szczegóły – w naszych parafiach jest ks. proboszcz i ordynariusz miejsca, oraz ci, którzy przez nich są ważnie delegowani. Zgoda kanoniczna to wyrażanie woli przez narzeczonych na zawarcie małżeństwa.
Czy Sad Biskupi w Pelplinie jest kompetentny aby rozpatrywać wszystkie sprawy o nieważność małżeństwa?
Obowiązuje tzw. kompetencja Sądu. Do Sądu w Pelplinie mogą zgłaszać się małżeństwa lub osoby, które zawierały związek małżeński w parafii należącej do diecezji pelplińskiej, lub też, jeżeli strona pozwana ma stałe miejsce zamieszkania na terenie diecezji pelplińskiej. Są jeszcze dwa inne tytuły kompetencji, ale te wyżej wspomniane zachodzą najczęściej.
Jak rozpocząć proces?
Proces rozpoczyna się z chwilą złożenia w Sądzie Biskupim skargi powodowej i przyjęcia jej na sesji Trybunału do przewodu sądowego. Skarga musi zawierać datę, miejsce spisania i podpis osoby wnoszącej skargę oraz wskazywać przynajmniej ogólnie na jakieś przyczyny ewentualnie nieważnie zawartego małżeństwa. Lecz zanim przystąpi się do sporządzenia takiego dokumentu najlepiej umówić się z prawnikiem Sądu, który pomoże znaleźć podstawę prawną do wystąpienia o nieważność małżeństwa. Zdarza się bowiem często, iż osoby zainteresowane podają dość błahe powody, jako przyczynę nieważności małżeństwa, np. kłótnie między małżonkami powstające 10 lat po ślubie. Sąd Duchowny szuka przyczyn ewentualnej nieważności małżeństwa przede wszystkim w okresie przed jego zawarciem, w przeciwieństwie do Sądów cywilnych, które np. na podstawie owych konfliktów, które doprowadzić mogą do ustania wspólnoty małżeńskiej, może orzec nie nieważność małżeństwa, ale rozwód kontraktu cywilnego.
Czy są jakieś ograniczenia czasowe w występowaniu o unieważnienie małżeństwa jeżeli np. małżeństwo rozpadło się przed wielu laty?
Nie ma żadnych ograniczeń czasowych. Można wystąpić o stwierdzenie nieważności małżeństwa nawet po wielu latach faktycznego ustania wspólnoty małżeńskiej stron.
Czy bicie dzieci przez współmałżonka lub nie łożenie na utrzymanie dzieci jest powodem do unieważnienia małżeństwa?
Generalnie sytuacje występujące w trakcie trwania małżeństwa nie są powodem do stwierdzenia jego nieważności. Wspomniane przez Panią zachowania współmałżonka mogą wskazywać na istnienie podstawy prawnej w celu złożenia skargi powodowej. Bicie dzieci i nie łożenie na ich utrzymanie może wskazywać, iż małżonek rzeczywiście nie był zdolny do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej. Tę niezdolność jednak, trzeba udowodnić w sposób prawny i musi ona zaistnieć przed, albo co najmniej w chwili zawierania małżeństwa. Dowodzenie takiej niezdolności nie jest łatwe. Sądy duchowne prowadząc proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa z tego tytułu zaciągają opinii biegłych sądowych z zakresu psychiatrii lub psychologii.
Czy ciąża przedmałżeńska może być przyczyną nieważności małżeństwa?
Ciąża może być jedną z przesłanek, lecz nie najważniejszą, i wcale nie decydującą o nieważności małżeństwa, gdy ktoś uważa, iż ta stanowiła dla niego swoisty przymus do zawarcia małżeństwa. Ktoś rzeczywiście przymuszany do zawarcia małżeństwa – znowu bez zagłębiania się w szczegóły – odczuwa bojaźń, jest to uczucie lęku z powodu grożącego aktualnie lub w niedalekiej przyszłości zła. Człowiek, aby uniknąć owego lęku nie widzi dla siebie innego wyjścia, jak tylko zawarcie małżeństwa.
Najczęstszymi tytułami nieważności małżeństwa są jednak niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich, brak rozeznania co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich, upozorowanie zgody małżeńskiej albo wykluczenie pozytywnym aktem woli istotnych przymiotów lub elementów małżeństwa.
Ile skarg powodowych wpływa do Sądu Biskupiego w ciągu roku i w ilu przypadkach wyroki Sądu orzekają unieważnienie małżeństwa?
Trudno mi tu operować jakimiś konkretnymi liczbami; w jednym roku wpływa ok. 15 skarg powodowych, w drugim nawet 70. Na drugą część pytania odpowiem tak: oczywiście Trybunał dysponuje statystykami wyroków pozytywnych – stwierdzających nieważność małżeństwa, i wyroków negatywnych – stwierdzających ważność zawartego wcześniej małżeństwa, wyroków wydanych w ciągu ostatniego roku czy lat. Jednak podanie konkretnej liczby nic wiernym nie da, ukazuje jedynie aktywność pracy Trybunału, bowiem od każdego wyroku jest przewidziana apelacja do Trybunału II instancji. Od wyroku pozytywnego Sąd z urzędu apeluje do II instancji – w przypadku Sądu Biskupiego Diecezji Pelplińskiej jest nim Gdański Trybunał Metropolitalny; w przypadku wyroku negatywnego prawo apelacji do tegoż Trybunału przysługuje stronom procesowym. Generalnie wyrok zależy od przedstawionego materiału dowodowego, na jego podstawie orzeka się ważność lub nieważność małżeństwa. Jestem zawsze ostrożny w podawaniu statystyk jakichkolwiek na ten temat.
Jak długo toczy się proces o unieważnienie małżeństwa (przeciętnie)?
Zgodnie z prawem proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa prowadzony przed Trybunałem I instancji powinien zamknąć się w ciągu roku. Jednakże z przyczyn często niezależnych od Sądu taki proces przedłuża się i może trwać nawet wiele dłużej, np. jeśli trzeba przesłuchać świadków na innym kontynencie, albo także w samej Europie. To naturalnie proces wydłuża. Do tego dochodzić mogą jeszcze problemy z tłumaczeniem zeznań na język polski.
Czy po wyroku Sądu Biskupiego unieważniającym małżeństwo, strony mogą zawrzeć ponownie związek małżeński?
Już wyżej wspomniałem o apelacji. Wyrok unieważniający małżeństwo wydany w Sądzie Biskupim Diecezji Pelplińskiej staje się prawomocny po zatwierdzeniu go przez Trybunał apelacyjny. Po takim zatwierdzeniu strony są stanu wolnego i mogą powtórnie zawrzeć sakramentalny związek małżeński. Często jednak zdarza się, że Trybunał apelacyjny zatwierdzając wyrok wydany w I instancji dołącza tzw. klauzulę, która może zabraniać stronom lub jednej z nich nowego zawarcia małżeństwa. Zazwyczaj w samym wyroku Trybunał wskazuje, co należy uczynić, aby klauzulę uchylić.
Jakie są konsekwencje życia w konkubinacie?
Zanim odpowiem na to pytanie warto zastanowić się, co to znaczy konkubinat w Kościele? O konkubinacie mówimy wówczas, gdy społeczeństwo odbiera związek dwojga osób jak małżeństwo, a faktycznie tak nie jest.
Żyjąc w konkubinacie nie można przystępować do sakramentu pokuty i eucharystii. Osoby żyjące w konkubinacie nie mogą być rodzicami chrzestnymi.
Zazwyczaj wierni pytają przy tej okazji, czy można ochrzcić dziecko osób żyjących w konkubinacie? Chrzest każdego dziecka to poważna sprawa, przecież chodzi o włączenie go do wspólnoty Kościoła. Chrystus Pan wskazał na konieczność bycia ochrzczonym, by dostąpić zbawienia. Odmowa chrztu, czy nawet tylko odłożenie chrztu dziecka rodziców żyjących w konkubinacie, to bardzo poważna i delikatna sprawa. W ogóle zaznaczyć trzeba, iż w Kościele nie odmawia się chrztu dziecka komuś, kto o niego należycie prosi. Co najwyżej taki chrzest można odłożyć. Czy ma to zastosowanie w przypadku, gdy rodzice żyją w konkubinacie? Warto tu zajrzeć do Kodeksu Prawa Kanonicznego, gdzie czytamy, iż do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się, aby zgodzili się rodzice lub przynajmniej jedno z nich, lub ci, którzy prawnie ich zastępują, oraz aby istniała uzasadniona nadzieja, że dziecko będzie wychowane po katolicku; jeśli jej zupełnie nie ma, chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, powiadamiając rodziców o przyczynie (Kan. 868 § 1, 1°-2°). Zatem wyznacznikiem tego, czy chrzest dziecka rodziców żyjących w konkubinacie należy odłożyć lub nie, jest brak lub istnienie uzasadnionej nadziei, że dziecko będzie wychowane w wierze katolickiej. Każdą taką i podobną sprawę należy rozpatrywać oddzielnie z wielką delikatnością, oraz z niezwykłym wyczuciem duszpasterskim ze strony duszpasterza, a spokojnego i o argumenty popartego podejścia do sprawy należy oczekiwać od obu stron.
Czy separacja pozwala małżonkom na przystępowanie do wspomnianych sakramentów?
Separacja małżeńska nie zrywa węzła małżeńskiego. Stąd małżonkowie żyjący w separacji mogą korzystać z sakramentów świętych.
Księże kanoniku, dziękuję za tak wyczerpujące informacje i poświęcony czas.
Rozmawiała Maria Karolak
 Wersja do druku
 Wyślij znajomemu |
|
|
 |